Ücretsiz Rusça Öğrenme Sitesi

Rusya'nın Dış Politikası

Rusya Federasyonu'nun dış politikası ülkenin devlet başkanı tarafından belirlenmekte ve dış işleri bakanlığı tarafından gerçekleştirilmektedir.

Rusya, uluslararası ilişkilerin kilit isimlerinden biridir. BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerinden biri olarak Rusya, uluslararası güven ve barış ortamının sağlanması için özel bir sorumluluk taşımaktadır. Rusya aynı zamanda ekonomik olarak gelişmiş devletlerin olduğu G8’e ve bunun yanında, aralarında AGİT ve Avrupa Konseyi’nin de bulunduğu önemli sayıda birçok uluslararası organizasyona üye bulunmaktadır. SSCB sonrasında oluşan ortamda kurulan Rusya'nın önderliğindeki organizasyonlar, dış politikasında özel bir yer tutmaktadır. Bunlar: BDT, Avrasya Ekonomi Topluluğu, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü, Şanghay İşbirliği Örgütü'dür.

Rusya, Beyaz Rusya ile birlikte Rusya ve Beyaz Rusya Birleşik Devleti’ni oluşturmaktadır.

Günümüzde Rusya, BM üyesi ve gözlemci statülü 189 devletle diplomatik ilişkileri sürdürmektedir:

- Kutsal Makam – Vatikan topraklarında kendi egemenliğine sahip olan persona sui generis statüsündeki idari birim.

- Avrupa Birliği

- Filistin Devleti

Kısmen tanınan devletler:

- Abhazya

- Güney Osetya

BM üyesi aşağıdaki ülkelerle Rusya diplomatik ilişki içerisinde değildir:

- Butan

- Solomon Adaları

BM üyesi aşağıdaki ülkelerle Rusya, diplomatik ilişkilerini durdurmuştur:

- Gürcistan (2 Eylül 2008’de ilişkiler dondurulmuştur.)

Uluslararası kamuoyu Rusya’yı SSCB’nin devamı bir devlet olarak tanımıştır. Bu uluslararası hukuki bakış açısıyla Rusya ve SSCB’nin tek ve aynı devlet olduğu anlamını taşımaktadır (kanuni haleften daha ziyade, bir devletin başka bir devlete değişmesi olarak algılanmaktadır). Bu sayede Rusya SSCB’nin bütün yükümlülüklerini yerine getirmeye ve bütün uluslararası haklarından faydalanmaya devam etmiştir. Bunlar arasında en önemlileri: BM Güvenlik Konseyi daimi üyeliği, diğer uluslararası organizasyonlardaki üyelikler, uluslararası anlaşmalardan doğan hak ve yükümlülükler, diğer devletler önündeki borç ve alacaklar.

Bununla birlikte, SSCB döneminde sahip olduğu birçok dış politikayla ilgili pozisyonu kaybetmesine ve Sovyet döneminden çok daha az dünya politikasına etki etmesine rağmen, Rusya eylemsizlik ölçüsünde büyük bir seviyede “süper güç” olarak tanınmaktadır.

Not: Bu yazı, Wikipedia Rusça sayfasından yapılan tescilli çevirimiz ve kişisel tecrübelerimiz ile hazırlanmış olup, aktif link ile kaynak belirtmek suretiyle diğer platformlarda paylaşıma açıktır. Kaynak belirtmeden gerçekleştirilen aksi durumlarda yasal işlem uygulama hakkımız saklı bulunmaktadır.

Rusya Tarihi

Rusya Federasyonu, 862 yılından bu yana çeşitli formlarda süre gelen Rus devletçiliğinin tarihi halefi konumundadır.

- Eski Rus Devleti (Kiev Rus veya Kiev Knezliği) (862 - XIII. yy ortaları)

Başkenti - 882 yılına kadar Novgorod, daha sonra Kiev

- Rus Knezlikleri (XII. yy. ortaları – XVI. yy. başı)

Başkenti - Vladimir (XIII. yy'dan itibaren)

- Rus Devleti (XV. yy sonu – 22 Ekim 1721; 16 Ocak 1547 tarihine kadar Büyük Moskova Knezliği, daha sonra Rus Çarlığı)

Başkenti - Moskova, 21 Mayıs 1712 tarihinden sonra St. Petersburg.

- Rusya İmparatorluğu (22 Ekim 1721 – 1 Eylül 1917).

Başkenti - 1728’e kadar St. Petersburg, 1728-1732 yıllarında Moskova, 1732’den sonra St. Petersburg (18 Ağustos 1914’ten sonra Petrograd olarak adlandırılmıştır).

- Rusya Cumhuriyeti (1 Eylül – 25 Ekim [7 Kasım] 1917).

Başkenti - Petrograd.

- Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (25 Ekim [7 Kasım] 1917 – 1922’den 1991’e kadar SSCB)

Başkenti - Petrograd, 12 Mart 1918’den sonra Moskova.

- Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (30 Aralık 1922 – 26 Aralık 1991)

Başkenti – Moskova.

- Rusya veya Rusya Federsyonu (25 Aralık 1991 - )

Başkenti – Moskova

Rusya Federasyonu, bahsi geçen tüm bu devletlerin devamı ve SSCB’nin kanuni halefi olarak kabul edilmektedir.

Rusya Ekonomisi

Genel Durum ve Temel Göstergeler

Rusya ekonomisi, satın alma gücü paritesine (SAGP) göre, gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) hacmiyle dünyanın altıncı ekonomisi konumundadır. Dünya Bankası verilerine göre SAGP bazında GSYİH hacmi, 2011 yılında 3 trilyon doların üzerine çıkmıştır. 2012 yılı ekonomik verilerine göre Rusya ekonomisinin dünya ekonomisindeki yeri %4,1 oranında olmuştur.

Dünya Bankasının verilerine göre, ülkede kişi başına düşen millî gelir 21248 $ olarak belirlenmiştir. Bu göstergeler ışığında Rusya, BDT üyesi ülkelerin hepsini geride bırakarak dünyanın en iyi 50 ülkesi arasına girmektedir.

Rusya GSYİH İşkolu Dağılımı (2011 yılı verilerine göre):

- Tarım, Hayvancılık ve Balıkçılık – %3,6

- Yeraltı Kaynakları Çıkarımı – %9,1

- İşlenebilir Endüstri – %13,6

- Enerji Endüstrisi – %3,2

- Ticaret - % 16,2

- Ulaşım ve İletişim – %7,5

- Eğitim ve Sağlık – %5,7

- Finans ve Hizmet – %14,0

- Devlet Yönetimi ve Askeri Güvenlik – %5,0

- Ürünler Üzerinden Vergiler – %15,1

1999-2008 yılları boyunca %93,8 oranında olan GSYİH artışı, sanayide %79,1, tarımda ise %39,7 oranında olmuştur. Rusya’nın GSYİH artışı 2010-2011 yıllarında %8,7 olmuştur. 2011 yılı toplamında Rusya’daki yatırımlar yıl boyunca 370 milyar dolar ile son 20 yılın rekor seviyesine ulaşmıştır. Yani Rusya ekonomisine, her gün 1 milyar doların üzerinde yatırım yapılmaktadır. Son 20 yılın tamamında Rusya ekonomisine yapılan yatırımların toplam tutarı 2,5 trilyon dolardan fazladır. 2011 yılında enflasyon hızı rekor bir şekilde, SSCB’nin dağılmasından sonraki en düşük seviyesine inmiştir, yıl boyunca fiyat endeksi yalnızca %6,6 artmıştır.

Nüfusun ortalama geliri 22 bin ruble iken, ortalama maaşlar ise 26 bin ruble civarındadır. Ülkede işsizlik seviyesi 2012 Eylül verilerine göre %5,2 civarındadır.

Rusya'da Din

Rusya Federasyonu, kanunlarla kendini seküler bir devlet olarak tanımlamaktadır. Rusya Anayasası, “kişisel veya belirli gruplarla birlikte herhangi bir dine bağlı olma veya olmama, özgürce dinini seçme, bir dine mensup olma, onu yayma ve onun gereğince hareket etme vicdan ve din özgürlüğünü” garanti altına almaktadır. Rusya Federasyonu Ceza Kanunu’nun 148. maddesi “dini organizasyonların faaliyetlerinin veya dini ibadetlerin yasa dışı şekilde engellenmesi” durumunda bazı cezai yaptırımlar öngörmektedir.

Rusya’da Hristiyan (büyük surette Ortodoks), Müslüman, Yahudi, Budist, Pagan ve diğer birçok din mensubu bulunmaktadır.

VTSIOM'un 2010 yılının Ocak ayında gerçekleştirdiği anketine göre, kendini Ortodoks Hristiyan olarak tanımlayan Rusya vatandaşlarının oranı, 2009'daki %70 oranından %75 oranına yükselmiştir. 1990'lı yılların sonralarından bu yana ülkede, devlet okullarının müfredatına “Ortodoks Kültürünün Temelleri” dersinin kabul edilip edilmemesi üzerine genel bir tartışma yürütülmektedir. Söz konusu ders, 1 Nisan 2010 tarihinde 19 pilot bölgede müfredata girmiş olup, uygulamanın başarılı olması durumunda 2013 yılından itibaren tüm bölgelerde müfredatlara dahil edilecektir.

Rusya’da farklı dinlere inananların oranı hakkında resmi bir istatistik bulunmamaktadır (din hakkında vatandaşlara, devlet tarafından en son 1937 yılı nüfus sayımlarında soru yöneltilmiştir), fakat VTSIOM'un 2007 yılının Eylül-Ağustos ayları arasındaki araştırmasına göre, Rusya vatandaşlarının yarısı kendisini dindar saymaktadır, bunlardan %10’u düzenli olarak kiliseye gidip dini ibadet ve ritüellerini gerçekleştirirken %43’ü kiliseye yalnızca kutsal günlerde gittiğini ve tüm ibadetlerini gerçekleştirmediğini ifade etmiştir. Katılımcılardan 3’te 1’i (%31) Tanrı’nın varlığını kabul ederken, kilise hayatıyla fazla ilgilenmemektedir. Ateistliğe inananlar katılımcıların yalnızca %6’sını oluşturmaktadır. %8 ise dinle ilişkili konularda görüş belirtmemiştir. Din konusunda halkta yaygın olan kanaat ise “insanların dinlere mensup olmalarının geleneklerden kaynaklandığı ve cetlerinin inanışlarını devam ettirdiği” yönünde olmuştur. 2007 ve 2008 yıllarında yapılan çeşitli anket verilerine göre Rusya’da en yaygın olan din Ortodoksluk (%66-67) iken ikinci sırada Müslümanlık (%5-6) gelmektedir. Katılımcılardan kendini herhangi başka bir dine mensup görenlerin sayısı, katılımcıların %1-2’sinden fazla değildir.

Rusya Nüfusu

Ekim 2010’da gerçekleştirilen genel nüfus sayımlarına göre, Rusya'nın nüfusu 142.905.200 kişi olarak belirlenmiştir. 2012 yılı verilerine göre ise nüfusun 143.2 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Bu suretle Rusya, Avrupa'nın en fazla nüfusa sahip ülkesi olurken dünya genelinde de, yaşayan sayısı bakımından dokuzuncu sırayı almaktadır.

2010 nüfus sayım verilerine göre ülkede km² başına düşen ortalama nüfus yoğunluğu 8,36 kişi olarak hesaplanmıştır. Ancak bu dağılım oranında büyük bir dengesizlik göze çarpmaktadır, öyle ki Rusyalıların %78’i ülke topraklarının %25’lik bölümünden az bir alanı kapsayan, ülkenin Avrupa’daki topraklarında yaşamaktadır. Rusya’nın federal birimleri arasında en fazla nüfus yoğunluğu km² başına 4626 kişiden daha fazla bir sayıyla Moskova’da bulunurken, en düşük nüfus yoğunluğu ise km² başına 0,07 kişiyle Çukotka Federal Okrugu’nda gözlenmektedir.

Şehirde yaşayanların nüfusu 2010 yılında %78 oranına ulaşmıştır. %22’lik kesim ise kırsal alanlarda ikamet etmektedir. Ülkede, 1 Ocak 2012 tarihli verilere göre 1 milyon kişinin üzerinde nüfusu olan 13 şehir bulunmaktadır:

1. Moskova – 11.977.988 kişi (2013)

2. St. Petersburg – 4.953.219 kişi

3. Novosibirsk – 1.498.921 kişi

4. Yekaterinburg – 1.377.738 kişi

5. Nijniy Novgorod – 1.254.592 kişi

6. Samara – 1.169.184 kişi

7. Kazan – 1.161.308 kişi

8. Omsk – 1.156.583 kişi

9. Çelyabinsk – 1.143.458 kişi

10. Rostov Na Donu – 1.096.448 kişi

11. Ufa – 1.072.291 kişi

12. Volgograd – 1.018.739 kişi

13. Perm – 1.000.672 kişi

Rusya Devlet Yapısı

Devlet Sisteminin Temelleri

Rusya, başkanlık sistemine dayalı federal bir cumhuriyettir (Rusya devlet başkanlarından Vladimir Putin, Dmitriy Medvedev; Devlet Duma'sı başkan yardımcısı Oleg Morozov ve Federasyon Meclisi başkanı Sergey Mironov’un demeçleri doğrultusunda). Başka bir tabirle ise devlet başkanının geniş yetkileri olan yarı başkanlık sistemine sahip bir cumhuriyettir. Devletin temel yasalarını, 1993 yılında kabul edilen anayasa oluşturmaktadır. Günümüzde Rusya Anayasası, 2008 yılında kabul edilen temel düzenlemelerle birlikte kullanılmaktadır.

Ülkenin temel kurumları, ülkenin bağımsızlığının ilk yıllarında kurulmaya başlanmıştır. Fakat hukuk düzenin çalışmasını sağlayan önemli değişiklikler, 2000 yılının başlarındaki ölçekli yeniden dönüşüm ile yürürlüğe girmiştir.

Federal Yapı

Rusya, federal yapıya sahip bir devlettir. Rusya Federasyonu bünyesinde eşit haklara sahip 83 federal birim yer alır. Bunlar, 46 oblast, 21 cumhuriyet, 9 kray, 4 otonom okrug, 2 özel statülü federal şehir ve 1 otonom oblasttan ibarettir.

Federasyon birimlerinin idari yönetim organları, federasyonca belirlenen genel prensiplere göre tayin edilmektedir. Her bölgede bir temsili yasama (parlamento, yasama meclisi) ve yürütme (hükümet) organları bulunur. Ayrıca birçoğunda, Rusya devlet başkanının onayına göre federasyon birimlerinin yasama organlarınca yetki verilen ve sınırsız sayıda aynı kadroya gelme hakkına sahip yüksek görevli kadrolar (başkan, vali) bulunmaktadır.

Rusya aynı zamanda, her birinde Rusya Federasyonu devlet başkanın tam yetkili temsilcilerinin görev yaptığı, 8 federal okruga ayrılmaktadır.

Rusya Federasyonu Bayrağı

Rusya Federasyonu'nun devlet bayrağı; devlet arması ve marşı ile birlikte ülkenin resmî devlet sembollerinden biridir. Bayrak, Rusya Federasyonu devlet başkanının 11 Aralık 1993 tarih ve 2126 numaralı “Rusya Federasyonu Bayrağı Hakkında” başlıklı kararnamesi ile onaylanmıştır. Üç eşdeğer yatay şeritten oluşmuş dikdörtgen bez üzerine işlenir: Üst şerit kırmızı, orta şerit mavi ve alt şerit kırmızı renklerden oluşmaktadır. Bayrağın en-boy ilişkisi 2:3 ölçüsünde ayarlanmaktadır.

Rusya Federasyonu Bayrağı (Kaynak: Wikipedia)

Rus bayrağında yer alan renklerin, birçok farklı kaynakta, Panislavizme ait renkler olarak kabul edildiği belirtilmektedir. Bu renklerden üst şeritte yer alan beyaz renk, Tanrı'yı; orta şeritteki mavi, hükümdarı; en altta yer alan kırmızı ise halkı temsil etmektedir.

Moskova Hakkında Bilgiler

Rusya Federasyonu’nun başkenti olan Moskova, Rusya’nın özel statülü iki federatif şehrinden biri olup Merkez Federal Okrug ve Moskova Oblastı’nın yönetim merkezidir. Rusya’nın nüfus yönünden en kalabalık şehri olup, 2013 verilerine göre 11.977.988 kişi olan nüfusuyla Avrupa’da yer alan en kalabalık şehirdir. Aynı zamanda dünyanın en kalabalık ilk 10 şehri arasında yer almaktadır. Göç merkezi olup, taşradan her yıl çok sayıda göç almaktadır.

Sovyet döneminde kahraman şehir (geroy-gorod) unvanı alan tarihî şehir, Moskova Knezliği, Rus Çarlığı, Rusya İmparatorluğu (1728-1730), Sovyet Rusyası ve SSCB’nin başkentliğini yapmıştır. Rusya Federasyonu’nun federal devlet yönetim organları, yabancı devletlerin büyükelçilikleri, Rusya’nın büyük ticari örgütlerinin çoğunun ve birçok kamu kuruluşunun merkez binaları, Moskova’da bulunmaktadır. Forbes dergisinin 2011 yılında yayımladığına göre Moskova, dünya şehirleri arasında dolar milyarderleri sayısı bakımından 79 milyarder ile dünyada birinci sırayı almıştır. Foreign Policy dergisi 2010 yılında Moskova’yı, dünya medeniyetinin gelişmesine katkısı olan global şehirler listesinde 25. sırada göstermiştir.

Moskova aynı zamanda Rusya’nın önemli turistik merkezlerinden biridir. Şehirde birçok müze, tarihî bina, kiliseler ve turistik merkezler bulunmaktadır. Moskova Kremlini, Kızıl Meydan, Novodeviçiy Manastırı ve Vozneseniye v Kolomeskom Kilisesi gibi önemli mekanlar UNESCO’nun Dünya Mirası listesine girmektedir.

Şehir aynı zamanda ülke ve Orta Asya cumhuriyetleri için en önemli ulaşım merkezi konumundadır. Şehirde 5 havaalanı, 9 tren garı, 3 nehir limanı hizmet vermektedir. İlk hattı 1935 yılında açılan ve 12 hattan oluşan Moskova Metrosu, dünyanın en büyük metroları arasında yer almaktadır.

Rusya'nın Coğrafi Durumu ve Özellikleri

Rusya Federasyonu, Kuzey Yarım Küre’de, Avrasya karasının kuzeyini kaplamaktadır. Büyük Okyanus ve Kuzey Buz Okyanusu’nun sularıyla çevrili olup, aynı zamanda Baltık Denizi, Karadeniz, Azak Denizi ve Hazar Gölü’nün sularıyla beslenmektedir. Ural Dağları ve Kumo-Manıç Girintisi, Rusya’yı Avrupa ve Asya bölümlerine ayırmaktadır.

Rusya, Avrupa'nın doğusu ile Asya'nın kuzeyinde, Avrasya topraklarının 1/3 alanını kapsayan topraklar üzerinde kuruludur. Ülkenin Avrupa bölümü (genel yüz ölçümünün yaklaşık %23’ü) Ural Dağları'ndan batısına kadar olan alanı içine almaktadır. Rusya'nın genel yüz ölçümünün yaklaşık %76’sını karşılayan Asya bölümü ise Ural’dan doğusuna kadar olan alanı kapsamaktadır.

Rusya'nın kuzeydeki en uç noktası Franz Josef Toprakları takımadalarından Rudolf Adası’ndaki Fligeli Burnu, kuzeydeki en uç kara noktası ise Taymır Yarımadası’ndaki Çelüskin Burnu'dur. Doğudaki en uç noktası Bering Boğazı’ndaki Ratmanov Adası, en uç kara noktası ise Çukotka’daki Dejnev Burnu'dur. Rusya'nın en güney noktası Azerbaycan'la Dağıstan sınırında, Bazardüzü Dağı'nın güneybatı yönünde bulunmaktadır. Batıdaki en uç noktası ise Baltık Denizi'nin Gdansk Körfezi'ndeki Kaliningrad Oblastı'dır. Böylece Rusya'nın toprak uzunluğu batıdan doğuya yaklaşık 10.000 km iken, kuzeyden güneye 4.000 kilometreyi geçmektedir. Rusya'nın coğrafi merkezi Krasnoyarsk Krayı toprakları üzerinde, Vivi Gölü’nün güney-doğu kıyıları yakınında bulunmaktadır.

Rusya’nın toplam sınır uzunluğu, 38.808 kilometresi deniz sınırı olmak üzere, 60.933 km.'dir. Ülke, Kazakistan (7598,6 km), Çin (4209,3 km), Moğolistan (3485 km), Ukrayna (2245,8 km), Finlandiya (1325,8 km), Beyaz Rusya (1239 km), Abhazya (245 km), Güney Osetya (74 km), Gürcistan (561 km), Estonya (466,8 km), Azerbaycan (350 km), Litvanya (288,4 km), Polonya (236,3 km), Letonya (270,5 km), Norveç (219,1 km) ve Kuzey Kore (39,4 km) ile kara sınırına; Japonya (194,3 km) ve ABD (49 km) ile deniz sınırına sahiptir.

Rusya yüz ölçümü bakımından dünyanın en büyük ülkesi olmasına rağmen, iklim ve toprak şartları, topraklarının büyük bir bölümünde tarım yapılmasına el vermemektedir. Ülke, doğal zıtlıklar ülkesidir demek yanlış olmaz, öyle ki en sıcak ayda ortalama sıcaklık en kuzeyde +1 °C iken, Hazar girintisinde +25 °C’ye, Sibirya'nın güney-batısında ise +40 °C’ye kadar değişmektedir; en soğuk ayda sıcaklık Karadeniz kıyılarında +6 °C iken, kuzey-doğu Sibirya’da -50 °C’ye kadar düşmektedir.

Dünya'nın en derin gölü Baykal, Avrupa'nın en yüksek tepesi Elbruz Dağı, Avrupa'nın en uzun nehri Volga (İdil) ve Avrupa'nın en geniş gölü Ladoga, Rusya’da bulunmaktadır.